Op 27 augustus 2025 verscheen het rapport Rechtsbescherming in het geding, Onderzoek informatieverstrekking aan de rechter deel 2 (casusonderzoek)[1]. In dit rapport wordt een thema aangestipt dat al jaren – dat durf ik wel te stellen, zeker in mijn eigen dossiers – een heikel punt is in belastingprocedures. Namelijk dat dossiers van de fiscus bij een inzage keer op keer niet compleet zijn of nog stuitender dat informatie doelbewust wordt achtergehouden. Verder komt nadrukkelijk aan de orde wat de attitude is van de fiscus gedurende een procedure (bezwaar en beroep).
Conclusies uit het rapport
In het rapport komt men onder andere tot de volgende conclusies (schuingedrukt betreft citaat uit het rapport):
‘Zij geven aan hun afweging alleen te maken op basis van de fiscale feiten en omstandigheden uit de systemen.’
‘Vasthouden aan eigen standpunt’
En:
‘Wij zien dat dit zich vertaalt naar een (proces)houding bij medewerkers van ‘willen winnen’.’
‘Uit de interviews met medewerkers komt naar voren dat zij een negatief beeld hebben van belanghebbenden of gemachtigden die een beroep doen op artikel 8:42 Awb en dat medewerkers het belang van een beroep op artikel 8:42 Awb niet altijd erkennen of serieus nemen. Wanneer door een belanghebbende of diens gemachtigde om een specifiek stuk wordt gevraagd, wat nog niet is verstrekt, stuit dit bij meerdere medewerkers die wij spraken op onbegrip of weerstand.’
‘Daarbij viel ons in meerdere casussen op dat leidinggevenden niet het gesprek aangaan met medewerkers over de rol en het gedrag van medewerkers in de interactie tussen medewerkers en burgers en bedrijven.’
‘Belanghebbende weet niet wat hij niet weet’.
‘Hierbij merkten wij dat sommige medewerkers van mening zijn dat zij zelf kunnen inschatten wanneer een hoeveelheid stukken voor een rechter ondoenlijk wordt’
‘vooral vanuit het belang van de Belastingdienst denken en handelen’.
Reden tot zorg
De onderzoekers hebben hun zorgen geuit. Zij schrijven onder andere:
De bevindingen van dit casusonderzoek geven ons reden tot zorg. In sterk variërende casussen zien wij overeenkomsten in de grondoorzaken die kunnen leiden tot een geschil rondom artikel 8:42 Awb. Dat deze overeenkomsten zichtbaar zijn ondanks de verschillende casussen, kan er mogelijk op wijzen dat ze ook aanwezig zijn bij andere casussen waarin een geschil speelt rondom de informatieverstrekking naar de rechter. Vandaar dat we hierover een signaal af willen geven aan de Belastingdienst.
Onlangs heb ik aan dit thema ook aandacht besteed in het Gelders Balie Bulletin (Gelders Balie Bulletin – Bureau Orde van Advocaten Gelderland, dertiende jaargang juli 2025, nr 1)[2]. Met name om collegae – indien zij zich wagen aan belastingprocedure – hierop te wijzen.
Na de Toeslagenaffaire hoop je dat de fiscus in brede zin verbetert, werkt aan transparantie en het belang van burgers en bedrijven vooropstelt. Helaas blijft het tot op heden bij hoop. Hoop is in de praktijk vaak uitgestelde teleurstelling.
Hoe nu verder?
Ik meen dat de drie procesdeelnemers, belastingplichtigen, fiscus en rechters, allen vanuit hun eigen rol een bijdrage kunnen leveren om een belastingprocedure rechtvaardiger te maken.
Belastingplichtigen en hun gemachtigden dienen te blijven benoemen dat een procedure niet eerlijk verloopt. Bijvoorbeeld als een dossier niet compleet is. Blijf dit benoemen. De fiscus zal een andere houding moeten aannemen. Het gaat er niet om dat de inspecteur een procedure wint, maar dat er een eerlijke procedure wordt gevoerd. Zitten er stukken in het dossier, die de winkansen voor de fiscus aanzienlijk laten afnemen? Jammer dan. Tot slot. Gelet op de conclusies in het onderhavige rapport én als de fiscus niet tot verbetering lijkt te kunnen komen, dient de rechter in mijn optiek in te grijpen. Enerzijds door (nog) kritischer te zijn of een procedure wel eerlijk verloopt. Anderzijds door de fiscus af te rekenen indien de procedure niet eerlijk verloopt. Dat laatste kan mijns inziens zelfs indien de belastingplichtige in materiële zin ongelijk heeft. Door bijvoorbeeld een werkelijke kostenvergoeding toe te kennen.
Verdwijnt dit rapport nu ergens in een la bij de fiscus? Of gaat de fiscus hiermee nu actief aan de slag? Dat is afwachten. Van Leeuwen Advocatuur wacht niet af. Verloopt uw procedure niet eerlijk, neem contact op en ik help u graag verder.
[1] https://www.inspectiebtd.nl/binaries/inspectiebtd/documenten/publicaties/2025/09/02/onderzoeksrapport-rechtsbescherming-in-het-geding/IBTD+Onderzoeksrapport+%27Rechtsbescherming+in+het+geding%27.pdf
[2] https://geldersbaliebulletin.nl/